Theo quan niệm thông thường, RAM càng nhiều thì máy tính càng khởi động nhanh. Tuy nhiên, trên thực tế lại cho thấy rằng 4 thanh RAM sẽ khởi động chậm hơn 2 thanh RAM. Vậy điều gì đã khiến việc này xảy ra?
Theo quan niệm ban đầu nhất về PC thì người dùng thường cho rằng máy tính có thông số cấu hình càng khủng với nhiều thành phần lắp đặt với nhau thì sẽ càng nhanh. Chẳng hạn như việc máy trạm có tới 2 vi xử lý cùng xuất hiện trên một mainboard hay những chiếc máy tính sở hữu đến 8 thanh gắn RAM để nâng tổng dung lượng RAM lên thành vài TB.
Đúng là trong nhiều trường hợp nếu bạn càng có nhiều thông số cấu hình khủng cùng nhiều linh kiện thì chiếc máy tính của bạn sẽ rất nhanh và mạnh mẽ. Tuy nhiên, nên nhớ rằng tốc độ khởi động lại chả liên quan nhiều đến thông số khủng của CPU, GPU hay RAM mà điều này còn khiến máy của bạn chậm hơn trong quá trình khởi động. Hãy cùng mình tìm hiểu trong bài viết này xem điều gì đã diễn ra trong quá trình khởi động.
Nguyên lý hoạt động của quá trình khởi động
Trong quá trình sử dụng hệ điều hành máy tính, bạn sẽ sử dụng hầu hết các tính năng và tận dụng tuyệt đối vào CPU cũng như GPU khi thực hiện các thao tác như làm việc hay chơi game. Nhưng trong quá trình khởi động của máy tính thì chẳng liên quan nhiều đến việc CPU hay GPU có mạnh mẽ đến đâu mà chỉ phụ thuộc vào 2 yếu tố là SSD và Mainboard.
Như nhiều bạn cũng đã biết thì tốc độ khởi động của hệ điều hành sẽ liên quan nhiều đến tốc độ đọc ghi của ổ cứng. Ổ cứng HDD thì có tốc độ rất chậm trong khi những ở SSD cơ bản đã nhanh hơn từ 6 đến 10 lần nên việc khởi động hệ điều hành rất nhanh gọn. Nhưng trước khi được boot vào hệ điều hành thì Mainboard sẽ nhận nhiệm vụ chính để kiểm tra mọi thành phần trên máy.
Điều thứ nhất, khi bạn lắp 2 thanh RAM có dung lượng lớn hơn so với chia nhỏ dung lượng đều cho 4 thanh. Điển hình như việc bạn lắp 2 thanh 8GB đế tổng dung lượng thành 16GB thay vì 4 thanh 4GB để tổng dung lượng đạt được 16GB thì chắc chắn hệ điều hành sẽ được boot nhanh hơn đôi chút.
Điều này diễn ra là do các ứng dụng cùng các tập tin cơ bản của hệ điều hành sẽ được chia nhỏ nhiều hơn khi boot vào 4 thanh có dung lượng thấp thay vì 2 thanh dung lượng cao. Những chiếc máy tính chạy Windows 10 hay Windows 7 sẽ cảm nhận rõ rệt hơn về sự khác biệt nhưng với tốc độ của SSD hiện tại thì vẫn không quá đáng kể.
Trở lại với quá trình kiểm tra hệ thống, điều này diễn ra trước lúc SSD chuẩn bị sẵn sàng boot hệ điều hành để khởi động máy tính. Lúc này Mainboard sẽ có nhiệm vụ đi rà soát, kiểm tra các thành phần linh kiện có hỏng hóc hay không, kiểm tra lần lượt và nếu để ý thì một số mainboard còn có mã hiển thị bằng đèn để người dùng dễ nắm bắt thành phần linh kiện nào hư hỏng.
Nếu bạn chỉ có 2 thanh RAM hay chỉ 1 CPU thì quá trình này diễn ra nhanh hơn đáng kể khi thành phần linh kiện ít hơn, dễ kiểm soát hơn. Nhưng khi bạn lắp 4 thanh RAM hay 2 CPU trên cùng Mainboard, đặc biệt là những chiếc máy trạm. Quá trình khởi động cực kỳ lâu do toàn bộ linh kiện cần kiểm tra đầy đủ và lần lượt.
Đây cũng là nguyên nhân các mẫu laptop lược bỏ đi tuỳ chọn 4 thanh RAM
Trong rất nhiều năm gần đây, chúng ta đã thấy trên thị trường laptop ngay cả những chiếc máy trạm hầm hố đã không còn hoặc hạn chế tuỳ chọn lắp được 4 thanh RAM. Thay vào đó, họ chỉ trang bị cho laptop chỉ 2 khe cắm RAM. Điều này khiến người dùng không khỏi thắc mắc vì sao các hãng lại từ bỏ khả năng mở rộng chiếc laptop của họ.
Điều đầu tiên mà các hãng laptop hướng đến đầu tiên là tối ưu lợi nhuận, việc sản xuất những mẫu laptop có nhiều khe cắm RAM sẽ làm độn giá thành lên đáng kể khi Mainboard sẽ phức tạp hơn nhiều. Ngoài ra, với khả năng mở rộng thoải mái như vậy những hãng laptop cũng không hề thích vì người dùng sẽ cần nhiều năm hơn để đổi chiếc máy tính mới.
Thay vào đó, các hãng có thể sản xuất hạn chế 1 hoặc 2 khe cắm để thúc đẩy người dùng nâng cấp lên những phiên bản có dung lượng lớn hơn được bày bán sẵn. Điều này rất tối ưu hoá lợi nhuận của các nhà sản xuất mà còn giảm được chi phí trong quá trình sản xuất những chiếc laptop sau này.
Cùng với đó, việc không còn hỗ trợ mở rộng khe cắm RAM cũng giúp tối ưu trong việc thiết kế lại sản phẩm sao cho phù hợp hơn với xu hướng mới thiên về mỏng nhẹ và đẹp. Đặc biệt quan trọng đối với những chiếc ultrabook, khi mà Apple đã loại bỏ việc mở rộng bộ nhớ RAM từ năm 2016 để thay đổi thiết kế trở nên mỏng nhẹ và đến nay vẫn đẹp, hợp với thời đại khi mà MacBook Pro M2 13 inch vẫn sử dụng lại thiết kế này.
Điều cuối cùng là khả năng khởi động, chẳng ai cần một chiếc laptop có thể sở hữu đến dung lượng RAM khổng lồ khi hỗ trợ đến 4 khe cắm RAM. Thêm vào đó, CPU thời điểm trước đây cũng không phải mạnh mẽ như CPU trên những chiếc desktop đủ khả năng đảm nhận công việc cần nhiều RAM đến vậy. Cái người dùng cần trên những chiếc laptop là khả năng khởi động nhanh cũng như các công việc rất cơ bản.
Công với việc khi bạn lắp 2 thanh RAM vẫn đủ để bung hết sức mạnh của CPU với Dual-Channel RAM, khoảng cách giữa Quad-Channel RAM cũng không phải là quá rõ rệt. Nhưng bù lại khả năng khởi động nhanh hơn đáp ứng đúng tiêu chí của người dùng thì các hãng bỏ đi tùy chọn này, ngay cả khi RAM hàn chết thì cũng chẳng có.
Làm gì để khởi động máy tính nhanh hơn?
Như trong phần một mình đã có đề cập, chắc chắn việc lắp SSD sẽ khởi động nhanh hơn đáng kể so với HDD trước kia. Đây cũng là cách rất truyền thống để giúp máy tính bạn mượt mà hơn ngay cả khi sử dụng trong hệ điều hành. Nhưng điều này không phải là tất cả nếu bạn đang sử dụng Mainboard với rất nhiều tùy chọn thành phần linh kiện.
Để giúp laptop khởi động nhanh hơn bạn có thể thử chuyển từ 4 thanh RAM với dung lượng thấp hơn thành 2 thanh RAM với dung lượng cao hơn để nâng cao khả năng xử lý của Mainboard trong việc khởi động hệ thống. Điều này sẽ tạo nên khác biệt rất lớn đặc biệt đối với những bạn đang xây dựng dàn máy tính của mình với nhu cầu chỉ là làm việc nhanh chóng hơn.
Nếu bạn đã từng sử dụng những bộ máy trạm với cấu hình khủng như hỗ trợ 2 hay 4 CPU cùng với đó có thể lên tới 16 hay 32 khe cắm RAM. Tốc độ khởi động của máy tính lúc này sẽ vô cùng chậm và những bộ máy trạm hầu hết đều rất chậm khi khởi động. Một phần là do Mainboard phải kiểm tra kỹ càng hơn để đảm bảo khả năng hoạt động ổn định, đặc biệt đối với những bộ RAM ECC tự sửa lỗi.
Nếu như build máy để làm việc cơ bản, đơn thuần hay đồ hoạ bán chuyên bạn cũng chẳng cần đến những chiếc máy trạm khủng như vậy. Tránh xa những Mainboard được thiết kế dành cho doanh nghiệp, hỗ trợ tốt nhất và nhanh nhất là những Mainboard ITX với 2 khe cắm RAM tối thiểu.
Tóm lại
Đúng như những gì mà chúng ta được nghe, không phải cái gì nhiều cũng tốt và RAM trên máy tính cũng vậy. Đúng là càng nhiều thanh RAM được gắn sẽ cho dung lượng lớn hơn và tối ưu giá thành hơn. Nhưng nếu để làm việc cơ bản khởi động nhanh chóng nhưng hiệu suất không quá chênh lệch thì 2 thanh RAM dung lượng lớn vẫn luôn nên cân nhắc nhiều hơn.
